Fundacja Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau
z działalności Fundacji Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau
za rok 2018
ul. Więźniów Oświęcimia 20, 32-603 Oświęcim.
Adres e-mailowy: kontakt@fundacja-pamieci-auschwitz.pl
- Józef Musioł prezydent
- Jerzy Wróblewski wiceprezydent
- Andrzej Kacorzyk wiceprezydent
- ks. prof. Waldemar Chrostowski członek
- Krystyna Oleksy członek
- Kazimierz Albin członek
- Stefan Wilkanowicz członek
- Leszek Szuster członek
- dr Krzysztof Antończyk członek
- dr Wojciech Płosa członek
- Jadwiga Pinderska-Lech prezes
- Robert Płaczek wiceprezes
- Piotr Michał Kućka wiceprezes
- Zbigniew Bartuś członek
- Jacek Lachendro członek
a/ prowadzenie działalności edukacyjnej, badawczej i wydawniczej oraz popieranie kampanii społecznych i twórczości poświęconej tematyce KL Auschwitz, a także związanej z ludobójstwem dokonanym podczas II wojny światowej i obozami zagłady,
b/ upowszechnianie wiedzy o zbrodniach hitlerowskiego ludobójstwa, w szczególności popełnionych w KL Auschwitz, a także na terenach innych niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady,
c/ zachowanie, utrzymanie i konserwację obiektów, dokumentów i archiwaliów pozostałych po obozie KL Auschwitz,
d/ działania w zakresie kultury i sztuki, ochrony dóbr kulturalnych i dziedzictwa światowego w zakresie promowania tematyki Auschwitz i Holokaustu,
e/ działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami w zakresie promowania tematyki Auschwitz i Holokaustu,
f/ wspieranie organizacyjne, finansowe i rzeczowe organizacji pożytku publicznego, szkół, uczelni wyższych, placówek oświatowych, fundacji i stowarzyszeń (osób prawnych i osób fizycznych), których działalność jest zbieżna z celami Fundacji,
g/ współpracę ze środowiskami i instytucjami państwowymi, samorządowymi, organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami, fundacjami, osobami fizycznymi w kraju i za granicą, działającymi w zakresie objętym celem Fundacji,
h/ inicjowanie i pozyskiwanie pomocy finansowej i rzeczowej, gromadzenie środków oraz prowadzenie działalności gospodarczej z przeznaczeniem w całości dochodu na w/w cele.
działalność pożytku publicznego, a także dodatkowo prowadziła działalność
gospodarczą, z której dochód w całości przeznaczony był na działalność
pożytku publicznego.
a/ Fundacja prowadziła działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności w zakresie:
58.11.Z Działalność wydawnicza
58.19 Pozostała działalność wydawnicza
47.61.Z Sprzedaż detaliczna książek prowadzona w wyspecjalizowanych
sklepach
47.63.Z Sprzedaż detaliczna nagrań dźwiękowych i audiowizualnych
prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
47.91.Z Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej
lub Internet
74.3 Działalność związana z tłumaczeniami
91.01.B Działalność archiwów
91.03 Działalność historycznych miejsc i budynków oraz podobnych atrakcji
turystycznych
94.99 Działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej
niesklasyfikowana
b/ Fundacja może prowadzić działalność nieodpłatną polegającą na świadczeniu usług zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności w zakresie:
58.11.Z Działalność wydawnicza
58.19 Pozostała działalność wydawnicza
47.61.Z Sprzedaż detaliczna książek prowadzona w wyspecjalizowanych
sklepach
47.63.Z Sprzedaż detaliczna nagrań dźwiękowych i audiowizualnych
prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
47.91.Z Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej
lub Internet
74.3 Działalność związana z tłumaczeniami
85.5 Pozaszkolne formy edukacji
85.59 B Pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane
85.60 Działalność wspomagająca edukację
82.30.Z Działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów
72.20 Z Badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie nauk społecznych
i humanistycznych
91.01.B Działalność archiwów
91.03 Działalność historycznych miejsc i budynków oraz podobnych
atrakcji turystycznych
94.99 Działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej
niesklasyfikowana
c/ Fundacja może prowadzić działalność odpłatną polegającą na świadczeniu sług zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności w zakresie:
85.59 B Pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane
85.60 Działalność wspomagająca edukację
Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście – projekty edukacyjne – ogólny koszt wsparcia 145 642,16 PLN
Fundacja Pamięci Ofiar już od przeszło dwudziestu pięciu lat wspomaga działania Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, jako Miejsca Pamięci. W początkowych latach działalności Fundacja nastawiona była głównie na konserwację obiektów – baraków i budynków po byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Kierunek działań Fundacji, czyli finansowanie konserwacji obiektów poobozowych od kilku lat zmienia się i działania Fundacji skierowane są obecnie głównie na edukację. Realizowane jest to poprzez współpracę z Międzynarodowym Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście działającym w ramach struktur Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Współpraca jest realizowana poprzez projekty adresowane do młodzieży gimnazjalnej, ponadgimnazjalnej oraz edukatorów, nauczycieli, studentów, osób niepełnosprawnych intelektualnie, środowisk wojskowych i więziennictwa. Były to:
a/ Projekt edukacyjny dla osób niepełnosprawnych intelektualnie pt. Trudne – proste słowa – 870 uczestników
W związku z wzrastającym zainteresowaniem zwiedzaniem byłego obozu przez osoby niepełnosprawne MCEAH przygotowało program Trudne – proste słowa adresowany do osób niepełnosprawnych intelektualnie. Scenariusz lekcji konsultowany ze specjalistami z zakresu oligofrenopedagogiki zawiera wprowadzenie do zwiedzania, poznanie wybranych fragmentów stałej wystawy muzealnej, jak również specjalnie zorganizowaną ekspozycję pozwalającą na zapoznanie się z replikami wybranych obiektów, np. butów, pasiaków i innych
b/ Projekt edukacyjny dla młodzieży pt. Lamsdorf-Auschwitz. Auschwitz-
Lamsdorf – 30 uczestników
W październiku wspólnie z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu realizowano VII edycję projektu edukacyjnego pt. Lamsdorf-Auschwitz. Auschwitz-Lamsdorf.
Uczestnikami tegorocznej edycji projektu byli uczniowie ze Szkoły Kadetów w Bielsku-Białej, po raz pierwszy spoza województwa opolskiego.
W czasie dwóch dni młodzież poznawała historię obu miejsc pamięci, poszukując związków, jakie istniały pomiędzy kompleksem obozów jenieckich w Lamsdorf a niemieckim nazistowskim obozem koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, tj. jednostkowych i zbiorowych losów osadzonych w nich ludzi (m.in. o. Maksymiliana Marii Kolbe i rotmistrza Witolda Pileckiego).
Dwudniowy projekt zakończył się podsumowaniem, przeprowadzonym przez dr. Piotra Stanka, w czasie którego młodzież dzieliła się swoimi refleksjami. Znaczna część młodych ludzi podkreślała, że pobyt w autentycznych miejscach wydarzeń i praca z oryginalnymi pamiątkami ułatwiła im zrozumienie trudnej tematyki obozowej. Podobne opinie wyrażali ich opiekunowie, zwracając uwagę na rolę miejsc pamięci w kształtowaniu postaw obywatelskich.
c/ Jednodniowe konferencje tematyczne i sesje edukacyjne związane
z Holokaustem i problematyką Auschwitz dla młodzieży i dorosłych
– 485 uczestników
d/ Seminaria ogólnopolskie i międzynarodowe:
e/ Studia podyplomowe – Relacje chrześcijańsko-żydowskie – 5 uczestników
W roku akademickim 2017/2018 Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau we współpracy z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie organizowało kolejną edycję studiów podyplomowych.
Studia były przeznaczone dla nauczycieli, katechetów, pracowników instytucji kultury oraz instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem ksenofobii i antysemityzmowi, osób zaangażowanych w dialog międzykulturowy i międzyreligijny, przewodników muzealnych, pracowników mediów oraz wszystkich osób zainteresowanych tematem.
Organizatorzy: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie oraz Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu.
f/ Auschwitz – Historia – Edukacja Obywatelska
g/ Publikacje
Ostatnio opublikowano trzynasty tom serii pt. „Załoga SS w KL Auschwitz” w wersji polskiej i angielskiej autorstwa dr. Piotra Setkiewicza, przedstawiający codzienne życie esesmanów w różnych aspektach socjologicznych: począwszy od ich obowiązków służbowych, poprzez rodzinne, a skończywszy na zagadnieniu religijności i wykształcenia.
Poruszający jest kontrast pomiędzy charakterem pełnionej przez oficerów służby a pozorną normalnością ich prywatnego życia: Zbrodni dokonywano właściwie bez przerwy: na służbie, ale też między służbą, apelami, nocną wartą, selekcją na kolejowej rampie a wieczorną kolacją z żoną i dziećmi.
Uzupełnieniem wydania są fotografie wykonane przez załogę SS, przedstawiające między innymi oficerów z garnizonu KL Auschwitz w ośrodku wypoczynkowym SS w Międzybrodziu czy podczas ćwiczeń na strzelnicy w Rajsku.
Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście – Metodyka Oprowadzania – 66 236,64 PLN
Fundacja wspiera działania sekcji Metodyki oprowadzania w MCEAH, dzięki czemu zrealizowano projekty edukacyjne i szkoleniowe dla przewodników oprowadzających po wystawie i terenach byłego obozu. Zorganizowanych zostało 19 szkoleń – spotkań z byłymi więźniami, wykładów i wyjazdów studyjnych, m. in.:
Yahad in unum - w styczniu przeprowadzony został drugi poziom szkolenia dla przewodników, przygotowany wspólnie z YAHAD-IN UNUM, dotyczący tzw. zagłady od kul. W czterodniowym szkoleniu (wykłady, warsztaty, studia przypadku) wzięło łącznie udział 300 przewodników, co jest najwyższą frekwencją odnotowaną na szkoleniach przewodnickich w ostatnich pięciu latach.
Centrum Dokumentacji Austriackiego Ruchu Oporu – styczniowe szkolenie było pierwszym etapem dłuższej współpracy z Austriakami, związanej z niedługim otwarciem nowej wystawy austriackiej w Muzeum. Tematyka czterodniowego szkolenia skoncentrowana była wokół zagadnień austriackiego sprawstwa, Austriaków jako sprawców i ofiar w Auschwitz, czy rozliczeń z okresem nazizmu w Austrii. W wykładach wzięło udział około 150 osób.
Studyjny wyjazd do Wilna w czerwcu 2018 r. – uczestniczyło w nim 49 przewodników, którzy oprócz zwiedzenia samego miasta, odwiedzili także miejsce masowych egzekucji w Ponarach, Muzeum Żydowskie oraz Kowno, gdzie mieli okazję poznać historię Fortu VII i IX, gdzie latem 1941 r. rozpoczęły się masowe egzekucje Żydów.
Spotkanie z wnukiem byłej więźniarki, pisarzem Martinem Doerry – prezentacja filmu i książki Moje zranione serce, poświeconej losom babki Martina. W spotkaniu uczestniczyło 60 przewodników (październik 2018 r.). Projekt zrealizowano wspólnie z Biblioteką Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Studyjny wyjazd do Lipska w grudniu 2018 r. – wzięło w nim udział 49 przewodników, którzy oprócz zwiedzania miasta, odwiedzili miejsce pamięci poświęcone Ofiarom obozów pracy przymusowej firmy HASAG A.G., Buchenwald, Mittelbau-Dora, oraz miejsce pamięci w Erfurcie - byłą siedzibę firmy Topf nie Söhne.
Hospitacje – kontynuowano program kontroli jakości oprowadzania przewodników, ze szczególnym uwzględnieniem przewodników, którzy rozpoczynają współpracę z Muzeum. W 2018 r. przeprowadzono 18 hospitacji.
Dotacja bezpośrednia na rzecz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau
– 16 344,70 PLN
Dotacja bezpośrednia to wpłata na konto Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau kwoty po rozliczeniu projektów MCEAH współfinansowanych przez Fundację.
Wydawnictwo – sfinansowanie kosztów wydania czterech publikacji
– 80 465,82 PLN
Batszewa Dagan, Czika piesek w getcie
Fundacja sfinansowała wydanie książeczki dla dzieci pt. Czika, piesek w getcie w trzech wersjach językowych: polskiej, włoskiej i francuskiej. Jej autorką jest była więźniarka Auschwitz, Batszewa Dagan, która jest częstym gościem Muzeum i współpracuje z Miedzynarodowym Centrum Nauczania o Auschwitz i Holokauście.
Głównym bohaterem historii jest pięcioletni Michaś i jego piesek Czika. Niemcy zamykają rodzinę Michałka w getcie, następnie każą pozbyć się pieska, a pewnego dnia przychodzą po chłopca i jego rodziców. Dzięki kryjówce rodzinie udaje się przetrwać wojnę. Po wyzwoleniu chłopiec odzyskuje swojego ukochanego zwierzaka, oddanego na przechowanie do mieszkającej na wsi Hani, polskiej przyjaciółki rodziny. Ta opowiedziana przystępnym językiem historia ma ułatwić nauczanie o tragedii Żydów podczas II wojny światowej. Jest to propozycja dla rodziców i nauczycieli, którzy chcą przybliżyć swoim dzieciom i uczniom ten trudny temat.
Dużym walorem książki są ilustracje, wykonane specjalnie dla tej edycji, dla których inspiracją stały się fotografie archiwalne z getta radomskiego, w którym podczas wojny przebywała autorka, Batszewa Dagan.
Kazimierz Albin – Postscriptum. Losy wojenne i powrót do Auschwitz - wydanie w języku niemieckim
Kazimierz Albin to były więzień polityczny obozu Auschwitz, autor wspomnień z czasów wojny pt. „List gończy”, w których opisał swoje losy wojenne, ucieczkę z Auschwitz oraz działalność w Armii Krajowej. Książka „Postscriptum” jest kontynuacją historii osobistej Kazimierza Albina, który po wojnie – studiując i pracując – pozornie zostawił za sobą okupacyjny balast. Ale tylko pozornie, ponieważ przeszłość stale daje o sobie znać i okazuje się, że nie udaje mu się uciec od Auschwitz...
Repozytorium Cyfrowe PMA-B – dotacja 84 000,00 PLN
Projekt realizowany przez Repozytorium Cyfrowe polegał na ochronie przed niszczeniem oraz udostępnianiu wybranych muzealiów i dokumentów po byłym niemieckim nazistowskim obozie Auschwitz poprzez ich digitalizację (wprowadzenie do baz danych oraz wykonanie cyfrowego odwzorowania). Docelowo w ramach projektu zostaną zeskanowane wszystkie zespoły dokumentów znajdujące się w Archiwum Muzeum, dzięki czemu będzie ułatwiony dostęp do najlepszej jakości elektronicznych kopii oryginalnych dokumentów dla badaczy i edukatorów. Część danych o więźniach i deportowanych umieszczana jest na stronie internetowej Muzeum (www.auschwitz.org), gdzie jest udostępniona do wyszukania dla wszystkich zainteresowanych (zarówno rodzin ofiar, jak i badaczy). Dane są na bieżąco uaktualniane i uzupełniane o kolejne informacje dokumentalne, oraz dostarczane przez rodziny byłych więźniów. Cyfrowe zasoby RC stanowią już obecnie źródło materiałów wykorzystywane w wielu projektach edukacyjnych MCEAH (prelekcje, warsztaty, seminaria, publikacje, szkolenia, wystawy). W ramach prac w roku 2018 r. dzięki wspraciu finansowemu Fundacji wykonano 28 000 rekordów osobowych z dokumentów archiwalnych z kolekcji Archiwum PMA-B (m.in. listy deportacyjne z Theresienstadt, i tzw. Książka Bellerta).
Archiwum PMA-B – dotacja 126 100,00 PLN
Dzięki wsparciu finansowemu Fundacji Archiwum PMA-B przeprowadziło kwerendy archiwalnych dokumentów i sporządziło z nich opracowania w formie gotowych spisów więźniów, wraz z krótką historią każdego transportu dla transportów zbiorowych i więźniarek i więźniów deportowanych do KL Auschwitz.
Wykonano ponadto skany relacji byłych więźniarek i więźniów zgromadzonych w zespole „Oświadczenia” – zeskanowano 4 tomy, liczące 1 200 stron.
Wykonano skany ankiet więźniów KL Auschwitz – zeskanowano 15000 ankiet ze zbiorów Archiwum. Wykonanie tej pracy pozwoli na udostępnienie dla szerokiego grona zainteresowanych zespołu archiwalnego zawierającego cenne, nieznane dotąd relacje byłych więźniów obozu Auschwitz.
Rozpoczęto skanowanie wspomnień byłych więźniarek i więźniów zgromadzonych w zespole aktowym „Wspomnienia” – 30 tomów, liczących 7500 stron.
Sporządzenie powyższych opracowań dotyczących transportów zbiorowych więźniów jest projektem, który wpisuje się w ciąg prac badawczych prowadzonych przez pracowników Archiwum nad poznaniem losów kolejnych grup osób deportowanych do Auschwitz. Do tej pory, dzięki wsparciu Fundacji, zrealizowane zostały podobne projekty dla transportów więźniów żydowskich z Francji, Belgii i Norwegii oraz z Theresienstadt. Gotowe opracowania umieszczone są na stronie internetowej Muzeum, co jest wyjściem na przeciw oczekiwaniom licznych badaczy zagranicznych oraz członków rodzin tych więźniów, którzy poszukują informacji o swoich bliskich. Gotowe opracowania dotyczących powyższych transportów są niezmiernie przydatne i pomocne w pracy Biura ds. Byłych Więźniów.
Wystawiennictwo – dotacja 122 205,00 PLN
Fundacja zapłaciła za wykonanie 56 drewnianych prycz małych będących wierną kopią oryginalnych prycz, na których spali więźniowie obozu Auschwitz II-Birkenau. Kopie prycz eksponowane są w barakach sektora BIIa byłego obozu Birkenau udostępnianych do zwiedzania.
Fundacja sfinansowała również wymianę 70 000 podpisów pod zdjęciami na wystawie prezentowanej w budynku tzw. Sauny w Birkenau.
9.Pozostałe dotacje na cele statutowe - działalność nieodpłatna:
a) Fundacja wsparła kilka projektów Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu – dotacja 100 400,00 PLN
Projekty współfinansowane przez Fundację:
Głównym założeniem seminarium było spojrzenie na kwestię dyskryminacji z perspektywy historycznej oraz współczesnej. Pierwsza część projektu była poświęcona historii Auschwitz w szerszym kontekście polityki narodowosocjalistycznej i II wojny światowej. Podczas przygotowania do wizyty w Miejscu Pamięci Auschwitz-Birkenau uczestniczki i uczestnicy omówili różnice w polskiej, ukraińskiej i niemieckiej kulturach pamięci oraz usytuowali wydarzenia z historii obozu na ogólnej osi czasu lat 30-ch i 40-ch w Europie Środkowo-Wschodniej. Wizyta w Miejscu Pamięci Auschwitz-Birkenau była jednym z punktów kulminacyjnych projektu. Wywołała ona bowiem intensywne reakcje emocjonalne oraz była impulsem do głębszych refleksji o naturze ludzkiej.
Od 21 do 28 października w Międzynarodowym Forum Burg Liebenzell w Bad Liebenzell odbyła się druga część polsko-niemieckiej wymiany młodzieży „Prawa człowieka wczoraj i dziś: pracować fair”. Tematem tego spotkania była praca w dzisiejszym świecie: co to jest godna praca i w jaki sposób możemy realizować swoje prawo do godnej pracy.
Celem seminarium było spotkanie młodzieży z Polski i Niemiec w Miejscu Pamięci KL Auschwitz, jak również praca artystyczna jako forma konfrontacji z historią i kulturą pamięci. Młodzież zwiedziła były obóz koncentracyjny KL Auschwitz w grupach narodowych.
Ważnym elementem seminarium była część artystyczna prowadzona przez artterapeutów. Dla młodzieży z dysfunkcją wzroku uaktywnienie konfrontacji z historią poprzez proces twórczy angażuje nie tylko umiejętności manualne, ale też intelektualne i emocjonalne poprzez przeżywanie i wyrażanie swoich emocji i odczuć za pomocą sztuki.
To plon wydawniczy po IX Konferencji Auschwitz i Holokaust na tle zbrodni XX. Badacze próbują odpowiedzieć na pytania związane pozornie tylko z przeszłością, w tym na fundamentalne: o przyczyny zła.
Międzynarodowe Biennale Plakatu Społeczno-Politycznego to inicjatywa Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży zorganizowania w Oświęcimiu forum artystycznej wymiany poglądów na temat najbardziej żywotnych problemów współczesnego świata. Spotkała się z zainteresowaniem i żywą reakcją wielu znakomitych twórców, reprezentujących różne zakątki Ziemi. „Twórczo dla praw człowieka” – myśl przewodnia, koresponduje z działaniami programowymi Domu Spotkań w obszarze pracy pedagogicznej w oparciu o historię KL Auschwitz-Birkenau. Plakat wydaje się tą formą, która najwyraźniej artykułuje komentarz twórcy i równocześnie pozwala dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców.
Fundacja ufundowała trzecią nagrodę.